Xạ đen được nhiều người dân sử dụng nấu uống thay nước trà. Đây là thảo dược có tác dụng hạ men gan, giải độc gan và có thể giúp thanh lọc cơ thể, đặc biệt là sau kỳ nghỉ Tết.
Từ Tết đến nay, gia đình tôi thường hái lá xạ đen trong vườn để nấu nước uống. Tôi nghe nói xạ đen giúp giải độc cơ thể, phòng và chữa ung thư. Cả gia đình tôi đều khỏe mạnh việc uống thường xuyên như vậy có đúng không? (Phùng Thị Hằng – Hưng Yên)
Lương y Vũ Quốc Trung – Hội Đông y huyện Văn Giang, Hưng Yên, tư vấn:
Xạ đen là thảo dược quý được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh, thậm chí người dân tộc Mường còn gọi là cây ung thư. Hiện nay, y học hiện đại đang nghiên cứu về cây xạ đen với tác dụng phòng ngừa bệnh ung thư. Thành phần trong cây xạ đen có chất Flavonoid giúp chống oxy hóa, tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, xạ đen còn chứa hợp chất Saponin và Triterpenoid giúp ức chế virus, tế bào ung thư.
Theo quan niệm của Đông y, xạ đen có vị đắng chát, tính hàn, có công dụng tiêu viêm, giải độc gan, nhiều tác dụng cho sức khỏe. Xạ đen có tác dụng giảm mệt mỏi, thanh nhiệt, căng thẳng, giải độc cơ thể, hỗ trợ điều trị ung thư, hạn chế phát triển khối u, giúp ổn định huyết áp, hạ men gan, hỗ trợ điều trị tiểu đường, thông kinh lạc, chữa mất ngủ, chống viêm, giảm đau, kháng khuẩn.
Cây xạ đen thích nghi ở vùng đất đá, khí hậu mát, còn trồng ở vùng khí hậu nóng có thể dược tính không tốt nữa. Người dân trồng trong vườn dùng làm nước uống như lá vối, chè tươi đều được. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của người dân nhất là vùng dân tộc ở miền núi họ lấy về phơi khô hoặc sao lên và dùng dần quanh năm.
Cây xạ đen sử dụng đúng cách giúp tăng đề kháng, giải độc. Ảnh: Thuocdantoc.vn
Nghiên cứu của Giáo sư Lê Thế Trung cho thấy lá xạ đen không chứa độc nhưng bạn nên dùng liều lượng vừa phải khoảng 50 g lá khô hoặc 100 g thân cây để sắc uống. Sau Tết, nhiều người gặp vấn đề các bệnh tiêu hóa hay men gan tăng có thể dùng 100gram xạ đen nấu với 1,8 lít nước đun sôi khoảng 20-30 phút rồi uống như nước trà.
Theo một số nghiên cứu, cây xạ đen có tác dụng ức chế ung thư nhưng chỉ trên nghiên cứu lý thuyết. Tác dụng thực sự còn tùy vào cơ thể, các loại bệnh ung thư. Vì tế bào ung thư có thể nhân lên nhanh chóng, tế bào đã bị hỏng nên việc xạ đen tác dụng vào màng tế bào hay nhân tế bào cần có thêm nghiên cứu. Còn đối với các khối u lành tính bạn có thể sử dụng lá xạ đen.
Lưu ý, xạ đen là cây thuốc nên một số trường hợp cần thận trọng khi dùng như phụ nữ có thai và t.rẻ e.m dưới 5 t.uổi. Người bị huyết áp thấp không nên sử dụng cây xạ đen vì có khả năng hạ huyết áp, gây hoa mắt, chóng mặt. Trường hợp huyết áp thấp vẫn sử dụng xạ đen, bạn nên cho thêm 3 đến 5 lát gừng mỏng khi uống.
Xạ đen cũng chống chỉ định với những người mắc suy thận, chức năng thận kém. Cây thuốc tốt nhưng có thể khiến chức năng thận kém đi vì phải lọc thêm tạp chất. Đặc biệt, không uống xạ đen sau khi uống bia rượu.
Cây an xoa trị các bệnh về gan
An xoa là một loại cây mọc hoang rất phổ biến ở nước ta và là dược liệu quý chữa nhiều bệnh, trong đó có các bệnh về gan.
Thực tế có nhiều đồn thổi về loại dược liệu này như thần dược trong chữa trị ung thư gan. Vậy thực hư thế nào?
1. Đặc điểm thực vật của cây an xoa
Cây an xoa có tên khoa học là Helicteres hirsuta Lour, thuộc họ Trôm (Sterculiaceae), bộ Bông (Malvales). Ngoài ra, cây còn có tên gọi khác là tổ kén cái, thâu kén lông, cây dó lông.
Cây mọc phổ biến trong rừng thưa, ven rừng, trên các bãi hoang, đồi cỏ ở độ cao từ thấp lên đến 1500m; ra hoa kết quả gần như quanh năm. Là cây bụi cao 1-3m; nhánh hình trụ, có lông. Lá hình trái xoan dài 5-17cm, rộng 2,5-7,5cm, gốc cụt hay hình tim, đầu nhọn thành mũi nhọn, mép có răng không đều, mặt dưới màu trắng, cả hai mặt phủ đầy lông hình sao; cuống lá dài 0,8-4cm; lá kèm hình dải, có lông, dễ rụng.
Cụm hoa là những bông ngắn, đơn hay xếp đôi ở nách lá. Hoa màu hồng hay đỏ; cuống hóa có khớp và có lá bắc dễ rụng; đài hình ống phủ lông hình sao, màu đo đỏ, chia 5 răng; cánh hoa 5; cuống bộ nhị có vân đỏ; nhị 10, nhị lép bằng chỉ nhị; bầu có nhiều gợn, chưa 25-30 màu trong mỗi lá noãn. Quả nang hình trụ nhọn; hạt nhiều, hình lăng trụ.
Hình ảnh cây an xoa.
– Bộ phận dùng: Thân, rễ và lá.
– Thu hái sơ chế: Cây có thể thu hoạch quanh năm, thông thường nên thu hoạch vào khoảng tháng 5 đến tháng 11 vì lúc này cây có sự phát triển mạnh và có nhiều dược tính.
– Bào chế thuốc: Sau khi thu hoạch sẽ tiến hành phân loại phần lá và phân thân ra, rồi cắt nhỏ, đem phơi hoặc sấy khô. Sau đó hai phần nguyên liệu sẽ được trộn đều và bảo quản để dùng dần. Có thể dùng ở dạng sao vàng hạ thổ giúp đốt cháy lớp lông trên cây, hạn chế tình trạng ngứa rát cổ họng khi dùng thuốc.
– Thành phần hóa học: Thành phần của cây an xoa có chứa nhiều hoạt chất flavonoid (apigenin, tiliroside), lignan, triterpenoid (lupeol), stigmasterol, nhiều enzyme và các nguyên tố vi lượng..
Trong đó hợp chất lignans (thuộc nhóm hợp chất phenolic), stigmasterol có khả năng kháng lại các tế bào ung thư, ngăn chặn sự phát triển của các khối u; còn hoạt chất flavonoid có khả năng chống oxy hóa và bảo vệ các tế bào miễn dịch, đồng thời có thể ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do có thể gây bệnh.
2. Công dụng của cây an xoa
BSCKII. Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại Học Y Dược TP.HCM (Cơ sở 3) cho biết, cây an xoa có vị cay, mùi thơm; quy vào kinh Can. Trong Y học cổ truyền, thân an xoa được dùng là thuốc chữa ung nhọt. Rễ cây được dùng giảm đau, chữa lỵ, đậu sởi, cảm cúm và làm thuốc tiêu độc. Cây có tác dụng tốt trong hỗ trợ điều trị ung thư, nhất là ung thư gan, đồng thời hỗ trợ phòng và điều trị các bệnh về gan như men gan cao, viêm gan, xơ gan…; hỗ trợ giải độc gan, làm mát gan, hạ men gan và tăng cường chức năng gan; hỗ trợ điều trị bệnh mất ngủ, vàng da, chân tay yếu ớt. Ở một số nước Đông Nam Á, rễ cây an xoa còn dùng để trị sốt rét và bệnh đái tháo đường.
Về chữa trị bệnh ung thư, BSCKII. Huỳnh Tấn Vũ cho biết, thực tế trên thế giới vẫn chưa có nhiều công trình nghiên cứu về cây an xoa. Theo một nghiên cứu ở Indonesia thì cây an xoa có khả năng chống lại các tế bào ung thư, nhất là ung thư gan. Một số ít những nghiên cứu của nhóm nghiên cứu người Mỹ đã công bố 6 hợp chất được phân lập từ thân cây an xoa có hoạt tính gây độc đối với tế bào ung thư phổi (Lu1), ung thư tuyến t.iền liệt (LNCaP), ung thư vú ở người (MCF-7), cho thấy tiềm năng cho các nghiên cứu về thuốc kháng ung thư sau này.
Ở Việt Nam, các nghiên cứu cho thấy một số hợp chất được chiết xuất từ thân cây an xoa có khả năng chống oxy hóa, hoạt tính bảo vệ gan (tác dụng bảo vệ gan, giảm mức tăng men gan, giảm tổn thương vi thể trong gan) và có khả năng gây độc dòng tế bào Hep-G2 (t.iêu d.iệt tế bào ung thư gan)… góp phần giải thích công dụng chữa bệnh ung thư gan của loài thảo dược này.
BSCKII. Huỳnh Tấn Vũ nhấn mạnh.
Mặc dù cây an xoa có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư (nhất là ung thư gan) và một số bệnh khác, nhưng không phải là thuốc “cải tử hoàn sinh” đang được thổi phồng như hiện nay, để trục lợi.
3. Lưu ý khi sử dụng an xoa
Khi dùng cây an xoa, BSCKII. Huỳnh Tấn Vũ khuyến cáo:
– Không dùng cho phụ nữ có thai và đang cho con bú, t.rẻ e.m dưới 3 t.uổi; không dùng chung với thuốc Tây.
– Thảo dược an xoa dùng làm thuốc cần phải được bào chế, chiết xuất, sử dụng đúng cách thì mới phát huy được những tác dụng của dược liệu. Đặc biệt, cơ địa mỗi người bệnh là khác nhau, không phải ai bệnh ung thư (ung thư gan) dùng an xoa cũng đạt hiệu quả.
Vì vậy, người dân khi muốn sử dụng cây an xoa để chữa bệnh cần phải có sự thăm khám, hướng dẫn và theo dõi từ bác sĩ, từ người có chuyên môn… Không nên tùy tiện dùng hoặc nghe theo lời đồn để tránh các tai biến dẫn đến t.iền mất, tật mang.
